نئولیبرالیسم به مثابه بالاترین مرحله نئوکلنیالیسم (۲)
برخلاف بلوک شرق که روشی خشن و سرکوب گرانه داشت ، کشورهای امپریالیستی و توسعه یافته همیشه با ظاهری حق به جانب از کمک‌های بدون چشم داشت خود به کشورهای در حال توسعه سخن گفته اند. براین اساس، کشورهای ثروتمندِ سازمان همکاری و توسعۀ اقتصادی به شکلی سخاوتمندانه ثروتشان را به کشورهای پایین دست جهان می بخشند، تا به آن‌ها برای ریشه کنی فقر و بالا رفتن از نردبان توسعه کمک کنند. اما تأثیر این کمک ها بر تراز پرداخت در دراز مدت منفی بوده و نتیجه ای جز واردات کالا و گسترش صنایع مونتاژ و همچنین صدور محصولات خام یا نیمه تمام شده در برنداشته است. ( صنایع مونتاژ، صادرات مواد خام یا تصفیه نشده و نیمه تمام، حکایت از وابستگی یک کشور دارند و نه توسعه یافتگی). بیشتر اقتصاددانان نئولیبرال معتقدند کشورهای جهان سوم برای تأمین سرمایه جهت توسعه یافتگی نیاز به سرمایه گذاری خارجی دارند اما برخلاف عقیده آنان، چیزی که سرمایه گذاری خارجی نامیده می شود در واقع استقراض خارجی از پس اندازهای ملی برای خرید شرکت های محلی و سرمایه های ملی و دولتی بوده و هست. پژوهش نشان می‌دهد که کشورهای در حال توسعه به ازای هر ۱ دلاری که دریافت می‌کنند، ۲۴ دلار، اکثرا در قالب فرار سرمایه، از دست می دهند. متهمان ردیف اول این فرار نیز، بهشت‌های مالیاتی هستند که توسط کشورهای توسعه یافته اداره می‌شوند. به عنوان مثال شرکت های خصوصی ایالات متحده، بین سالهای ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ مبلغ ۲۳ میلیارد دلاراز کشور خارج کرده و در عوض ۲۵ میلیارد دلار بابت درآمد همین سرمایه ها به کشور بازگردانده اند. در فیلیپین در دهه ۱۹۷۰، آمریکا به ازای هر یک دلاری که سرمایه گذاری کرده، ۵ دلار سود کسب کرده است. در می ۲۰۰۵ دولت ونزوئلا فرار مالیاتی میلیارد دلاری شرکت های نفتی خارجی را اعلام کرد. بخش اعظم نفت و گاز روسیه در دوره یلتسین ( که دولت کلینتون از وی به عنوان یک عنصر دموکرات نام می برد) توسط الیگارش های سوپر میلیاردر یک طبقه جدید وابسته به سرمایه گذاران خارجی با بهره گیری از بانک های ایالات متحده و اروپایی به سرقت رفت. در سال ۲۰۱۷ صندوق بین المللی پول اعلام کرد بدهی کشورهای جهان به ۱۸۲ تریلیون دلار رسیده و بدهی ۳۱ کشور جهان نیز معادل ۶۱ درصد کل تولیدات جهانی می باشد.
اگر از سال ۱۹۸۰ به این سو را بنگریم، خالص پول های خارج شده از کشورهای کمک گیرنده، عددی را نشان می‌دهد که چشم انسان را خیره می‌کند؛ ۱۶.۳ تریلیون دلار! این مقدار پولی است که از قسمت پایین دست جهان در چند دهۀ گذشته بیرون کشیده شده است (۳). در سال ۲۰۱۲، کشورهای در حال توسعه در مجموع ۱.۳ تریلیون دلار دریافت کرده بودند که شامل تمام کمک‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها و درآمدهای خارجی می‌شد. اما در همان سال ۳.۳ تریلیون دلار از این کشورها خارج شده است. این بدان معنی است که روایت معمول از توسعه، ماجرا را برعکس جلوه داده است. کمک در جهت عکس است که جریان دارد. این کشورهای غنی نیستند که کشورهای فقیر را توسعه می‌دهند؛ کشورهای فقیرند که کشورهای غنی را توسعه می‌دهند
اما بزرگ‌ترین بخش جریانات خروجی، با فاصلۀ زیاد از دیگر بخش‌ها، مربوط است به فرار سرمایۀ ثبت نشده و معمولاً غیر قانونی. بر اساس محاسبه‌های جی.اف.آی کشورهای در حال توسعه از ۱۹۸۰ به این سو به اندازۀ ۱۳.۴ تریلیون دلار در قالب فرار سرمایه از کف داده‌اند. به بیان دیگر، دقیقا برخی از کشورهایی که بسیار علاقمندند کمک‌های خارجی شان را جار بزنند، همان‌هایی اند که دزدی‌های عظیم از کشورهای در حال توسعه را ممکن کرده‌اند…..
اگر در عصر امپریالیسم به مثابه بالاترین مرحله سرمایه داری، جهان شاهد انقلاب های رهایی بخش و گاها ناکام بود، دوران نئولیبرالیسم می تواند نویدبخش انحطاط و پایان خطِ سرمایه داری در هر شکل آن باشد. و تنها جایگزین واقعی که می تواند بشریت را از پیامدهای ویرانگر سرمایه داری نئولیبرال رهایی بخشد نه یک بازگشت به گذشته و سرمایه داری تنظیم شده یا استالینیسم برنامه ریزی شده ، که یک نظام شورائی و مردمی واقعی است که در ادبیات با واژه “سوسیالیسم شورائی” تبیین گردیده است.
پانویس ها:
۱- لازم به ذکر است که از نظر نگارنده ما تا بحال شاهد یک انقلاب سوسیالیستی (انقلاب اکتبر) در جهان بوده ایم که آن هم پس از یک سال به انحراف و انزوا کشیده شد و کمونیسم یا نظام شورائی تابحال در هیچ نقطه از جهان تجربه نشده است. حکومت های شوروی، چین و کوبا چیزی بیش از نظام هایی توتالیتر با نقابی از کمونیسم و مارکسیسم نبودند اما چون شرح این مسائل از حوصله این نوشتار خارج و نیازمند نوشتاری جداگانه و مفصل بوده در نتیجه به اصطلاحات عامیانه اکتفا کردیم.
۲- لوئیس داسیلوا رئیس جمهور اسبق برزیل در برابر اتهام فساد در شرکت نفتی دولتی پتروبراس مدعی شد که دولت وی بدهی برزیل به صندوق بین المللی پول را تسویه کرده است.
۳- تنها در دوره رکود دهه ۱۹۹۰ در آسیا بود که مقدار پول خارج شده از برخی کشورهای آسیائی کمتر از میزان سرمایه گذاری برآورد شد.
یاری نامه ها:
– کمک خارجی و توسعه نیافتگی / همایون الهی
– نزاع چین و شوروی / امیر معینی
– بیداری آفریقا / م. پراگینسکی / ترجمه جلال علوی نیا – امیرحسین رضوانی
– غارت جهان سوم / پیر ژاله / ترجمه جعفر جاوید فر – روح الله عباسی
– دکترین شوک / نائومی کلاین / ترجمه مهرداد شهابی – میرمحمود نبوی
– اعترافات یک جنایتکار اقتصادی / جان پرکینز / ترجمه شهابی – نبوی
– لیبرالیسم و جهانی سازی / جمیز پتراس – کلیم صدیقی – ژوزف استیگلینتز / ترجمه مسعود امیدی
– بهترین نوع دموکراسی که با پول می توان خرید / گِرِگ پالاست / ترجمه رضا انصاری
– کره جنوبی / کیم هیونگ ای / ترجمه جواد قربانی آتانی
– مالزی / باری وین / ترجمه جواد قربانی آتانی – سمیرا صادق ابدلی
– تایوان / جی تایلور / ترجمه داود حیدری
– کمک وارونه / جیسن هایکل / ترجمه میرابوطالبی
امیرحسین حدادی (بیژن سهیلی نیا)
۱ اسفند ۱۳۹۷
رجوع شود به مقاله مرتبط از بیژن سهیلی نیا
آخرین دیدگاه ها