کوبانی، و تحولات اخیر منطقه
به دنبال حملات هوایی سوریه به پایگاه داعش در «رقه»، ایالات متحده به عنوان نیروی اصلی در رأس ائتلاف کنونی علیه داعش، این اقدام را محکوم کرده است. حکومت اوباما که تاکنون کم تر از هفت کشور را بمباران نکرده است، طی سه سال گذشته هیچ گونه حمایتی را از شبه نظامیان ضدّ رژیم اسد دریغ نکرده، و هدف اصلی آن از جنگ جدید خود در خاورمیانه، همچنان «تغییر رژیم» در دمشق بوده است. به طوری که رژیم سرمایه داری ارتجاعی اسد را با رژیم ارتجاعی دیگری جایگزین نماید که منافع امپریالیستی آن را به بهترین وجه ممکن حفظ کند.
سخنگوی وزارت امور خارجۀ امریکا، خانم «جن ساکی»، روز چهارشنبه اعلام کرد که گزارش های دریافتی از مرگ شمار زیادی از شهروندان غیر نظامی به دنبال حملات هوایی سوریه در روز گذشته، ایالات متحده را «وحشت زده» کرد. او «تداوم کشتار شهروندان غیر نظامی سوریه» و «بی اعتنایی بی رحمانه نسبت به زندگی انسان ها» از سوی رژیم اسد را محکوم و اعلام کرد که «اسد مدت ها قبل تمام مشروعیت خود را برای حکومت از دست داده است».
به گفتۀ «دیدبان حقوق بشر سوریه» در بریتانیا، دست کم ۹۵ نفر روز سه شنبه طی حملات هوایی جان باختند که از این تعداد، ۵۲ نفر غیرنظامی بوده اند. یکی از فعالین «رقه» در شبکۀ اپوزیسیون سوریه– کمیته های محلی هماهنگی– به «بی بی سی» گفت که احتمالاً شمار تلفات بیش تر است، چرا که تنها یک بیمارستان به طور طبیعی در شهر مشغول به فعالیت است و «بسیاری از مردم از جراحات جان می دهند». هر دوی این سازمان ها در صف اپوزیسیون حامی غرب در سوریه قرار دارند که فعلاً مقابل رژیم اسد و داعش است.
نظرات خانم «ساکی» از هر نظر البته ریاکارانه است. پنتاگون به طور مرتب شواهد تلفات ناشی از حملات هوایی ایالات متحده و هواپیماهای جنگی متحدین خود در سوریه و عراق و همین طور افغانستان و عراق را حتی با وجود گزارش های شاهدان عینی نادیده می گیرد و انکار می کند. ایالات متحده هدف ساختگی خود مبنی بر «جنگ علیه تروریسم» را با بی اعتنایی کامل به زندگی غیرنظامیان پیش می برد.
پیش تر همان سازمان «دیدبان حقوق بشر سوریه» ارقامی را روز شنبه منتشر کرد که نشان می دهد دست کم 52 غیرنظامی، از جمله 8 کودک و 5 زن، در حملات هوایی ائتلاف به رهبری ایالات متحده در سوریه کشته شده اند. با درنظر داشتن همسویی سیاسی این سازمان، این رقم احتمالاً کم تر از میزان واقعی برآورد شده است. عجیب نیست که وزارات خارجۀ امریکا از این تلفات به هیچ وجه «وحشت زده» نشد.
به علاوه این هم روشن نیست که آیا تلفات در «رقه» صرفاً به خاطر حملات هوایی رژیم سوریه بوده است یا خیر. هواپیماهای جنگی امریکا همین شهر را اخیراً در روز دوشنبه بمباران کرد. وال استیریت ژورنال نوشت: «روشن نبود که آیا ایالات متحده و متحدین آن به حملات هوایی در رقه در روز دوشنبه دست زده بودند یا خیر. حجم تلفات و این که چه تعداد غیرنظامی یا نظامیان داعش بودند نیز روشن نبود».
فعال سیاسی مذکور در شهر «رقه» طی گزارش خود به «بی بی سی» گفت: «تمام بازارهای شهر بعد از حملات هوایی بسته شده اند. هیچ کسی در خیابان ها نیست… همه ترسیده اند، چون می گویند صبح شاهد حملات هوایی رژیم هستند و عصر حلات هوایی ائتلاف. زندگی تحت حاکمیت داعش بسیار بسیار سخت است».
بنا به ارقام ستاد مرکزی امریکا، هواپیماهای جنگی امریکا از جمعۀ قبل تا روز چهارشنبه به ۴۱ حملۀ هوایی، از جمله در رقه و کوبانی دست زده اند. وب سایت «صدای امریکا» دیروز گزارش داد که ایالات متحده به تازگی یک اسکاتران از جت های جنگی آذرخش A-10 را از افغانستان به کویت آورد تا بمباران هایی را در سطح پایین در عراق و سوریه انجام دهد؛ به این مورد باید شش پهباد «ریپر» دیگر مسلح به موشک را هم اضافه کرد.
در داخل عراق، نیروهای حکومتِ تحت حمایت امریکا درحال نبرد برای به دست گرفتن کنترل شهر «رمادی»، واقع در استان غربی «الأنبار» هستند. بخش اعظم این استان تحت کنترل داعش بوده است. نظامیان داعش اوایل همین هفته حمله ای را به منظور تسخیر مرکز استان ترتیب دادند. به گفتۀ مقامات حکومت در روز چهارشنبه، ستیزه جویان داعش پیش از عقب نشینی، تا چند صد متری دفتر استان دار پیشروی کرده بودند. نیروهای پیشمرگۀ کرد در استان شمالی «کرکوک» هم درگیر نبردی سنگین برای دفع تهاجم اصلی داعش بوده اند.
هفتۀ گذشته، «جو بایدن»، معاون رئیس جمهور امریکا، دیداری در ترکیه داشت تا روابط پرتنش کنونی خود با این کشور را اندکی سرو سامان دهد و حمایت بیش تر ترکیه برای جنگ در عراق و سوریه را جلب کند. حکومت ترکیه، به عنوان یکی از اعضای ناتو، شریک خود ایالات متحده را تحت فشار قرار داده است تا با صراحت بیش تری خواست تغییر رژیم در دمشق و حمایت از ایجاد منطقۀ پرواز ممنوع و منطقۀ حائل در داخل خاک سوریه را اعلام کند. ترکیه همچنان به دلیل وابستگی مبارزان کوبانی به «حزب کارگران کردستان» ترکیه، تمایلی به حمایت از مقاومت آن ها ندارد.
لازم به یادآوری است که پیش از این، حکومت «حزب عدالت و توسعه» ترکیه نهایتاً به دنبال فشارهایی از سوی متحد خود، امریکا، اجازه داد که پیشمرگه های حکومت اقلیم کردستان با عبور از قلمرو آن، به نیروهای مبارز کوبانی بپیوندند؛ تمام جنبه های مختلف این اعزام نیرو، از جمله تعداد نفرات و سلاح های ارسالی نیروهای پیشمرگه، مورد مناقشه و چانه زنی بین حکومت ترکیه، حکومت اقلیم کردستان و نیروهای درگیر در کوبانی قرار گرفته بود. رژیم ترکیه از ارسال پیشمرگه ها به کوبانی در واقع به عنوان وزنۀ تعادل و ابزاری برای تضعیف «حزب اتحاد دمکراتیک» حمایت کرد؛ اما در مورد ارسال سلاح های سنگین چندانی از خود اشتیاقی نشان نداد، چرا که می ترسید این سلاح ها به دست متحدین سوری «حزب کارگران کردستان» بیافتد. در این میان ایالات متحده نیز تلاش کرد که «حزب اتحاد دمکراتیک» را علی رغم عدم تمایل آن به قرار گرفتن در جبهۀ مخالفین اسد، به ورود به جبهۀ «ارتش آزاد سوریه» و پیشمرگه ها متقاعد کند.
به هر رو، «بایدن» پس از نشستی با «رجب طیب اردوغان» به رسانه ها اعلام کرد که آن ها به توافقاتی برای نه فقط عقب راندن داعش در سوریه، که همین طور «تقویت اپوزیسیون سوریه و تضمین گذار از رژیم اسد» دست یافتند. وزیر امور خارجۀ ترکیه اعلام کرد که این کشور با نیروهای امریکا در زمینۀ تعلیم ۲ هزار «جنگجوی میانه روی اپوزیسیون سوریه» در پایگاهی در شهر مرکزی «قرشهر» ترکیه همکاری خواهد نمود. ترکیه همچنین برای تجهیز و تعلیم یگان های دفاع ملی در عراق برای مبارزه علیه داعش اعلام آمادگی کرد.
«بایدن» ماه گذشته با متهم کردن ترکیه به حمایت از داعش در سوریه، با اردوغان درگیری هایی پیدا کرده بود. هرچند ترکیه قطعاً و بی تردید از اپوزیسیون سوریه که تحت تسلط سازمان های دست راستی اسلام گرا نظیر داعش و سازمان وابسته به القاعدۀ «جبهۀ النصره» است، پشتیبانی، اما تنها نیست. ایالات متحده و دیگر متحدین آن در خاورمیانه به طور تنگاتنگی درگیر تعلیم، تأمین مالی و تسلیحاتی این قبیل نیروها بوده اند. سازمان سیا پایگاهی را در درون ترکیه برای کمک و مسلح کردن این نیروهای اپوزیسیون در سوریه ایجاد کرده است.
خبرگزاری «رویترز» روز چهارشنبه گزارش کرد که سازمان سیا درگیر تعلیم پنهانی این نیروها در کمپی واقع در دولت خلیجی قطر بوده است. این کمپ بیابانی در یک منطقۀ نظامی تحت محافظت نیروهای ویژۀ قطر قرار دارد. این برنامه مدت یک سال است که درحال اجرا بوده و ظاهراً گروه های کوچکی متشکل از ۱۲ تا ۲۰ ستیزه جوی وابسته به «ارتش آزاد سوریه» را در برمی گیرد: «قطری ها که از عدم پیشرفت در مبارزه علیه اسد دلسرد شده اند، آغاز به تعلیم اعضای جبهۀ اسلامی– یک گروه اسلام گرای دیگر– نموده اند».
در همان حال که ایالات متحده میان داعش و نیروهای «میانه روی» جبهۀ اپوزیسیون اسد تمایز قائل می شود، این نیروها از نزدیک همراه با هم فعالیت کرده اند. تسلیحات اعطا شده به جبهۀ آزاد سوریه، به دست گروه های ستیزه جوی اسلامی رسیده است. طبق گزارشی از روزنامۀ «گاردین» در روز دوشنبه، بخش هایی از «ارتش آزاد سوریه» درحال پیوستن به داعش هستند.
تمام لاشخورها در پروازند تا نفوذ خود را در منطقه بیش تر کنند، با این نیت که «نظم» را تنها مطابق با منافع طبقاتی خود به منطقه بازگردانند. هرچند اقدامات داعش وحشتناک و تهدیدآمیز است، اما این مسلماً تنها خطری نیست که انتظار کوبانی و روژاوا را می کشد. معادات پشت پرده با امپریالیسم، همان چیزی است که از سوی رهبری مقاومت کردها در کوبانی باید طرد شود، چرا که این معاملات خطر ایجاد تغییری کیفی در خصلت مبارزۀ موجود را دربر دارند.
کوبانی و دیگر کانتون های روژوا می توانند به مهرۀ پیاده نظام مانورهای قدرت های خارجی و جانشینان منطقه ای آن ها تقلیل پیدا کنند؛ کسانی که عناصر حقیقی مقاومت مردمی را به حاشیه می رانند و از پشت به مبارزه ای که هزاران نفر بهای آن را با جان خود پرداخته اند، خنجر می زنند.
با توجه به این تحولات اخیر در وضعیت منطقه، مطالعۀ مطالب زیر توصیه می شود:
ملاحطاتی در حاشیۀ مبارزات کوبانی
در حاشیۀ تحولات اخیر کوبانی
نبرد کوبانی بر سر دوراهی
بازداشت اوجالان و مخمصۀ ملیت کرد
۸ آذرماه ۱۳۹۳
