کمیته اقدام کارگری: سایت جدید، تاریخچه و اهداف
تاریخچه و اهداف کمیتۀ اقدام کارگری
حدود یک دهه پیش، «گرایش مارکسیست های انقلابی ایران» بر مبنای مطالبات کارگری، برنامه ای تحت عنوان «برنامۀ اقدام کارگری» را به پیشروان کارگری معرفی کرد. در آن مقطع که جنبش کارگری و فعالین آن به تدریج وارد فاز نوینی از تحولات در جامعه می شدند، گشایش هایی از بالا صورت می گرفت که به دنبال آن روزنه هایی ایجاد گردید و ابراز نظراتی به چشم می خورد. نوعی مکانیسم غریزی تطبیق با شرایط باعث می شد که متأسفانه بخش مهمی از فعالین و پیشروان کارگری تابع شرایط شوند و تمایلات علنی و فعالیت قانونی را برجسته کنند، و در واقع تابع شرط و شروط گشایش های سیاسی باشند. بدیهی است که گشایش ها و اصلاحات بی قید و شرط نبود، بلکه عقب نشینی هایی برای ایجاد روزنه های تنفس در جامعه ای بود که شدت خفقان آن را در آستانۀ انفجار قرار می داد. عقب نشینی ها و ایجاد روزنه ها مشروط به این بود که فعالیت های مستقل از چارچوب کلی تعیین شده از بالا عبور نکند. فعالیت زیر زمینی انجام نشود، و در یک کلام نظام را به چالش نگیرد. این نوع فعالیت نیز از سوی فعالین کارگری به صورت آشکار و نهان، رسمی و غیررسمی، پذیرفته شده و فعالیت هایی در چهارچوب های تعیین شده صورت می گرفت. بدیهی است در آن مقطع خاص که فرصت تنفسی ایجاد شده بود، هر فعالیت هرچند محدود و کوچک در حوزه های کارگری می توانست سطحی از اعتماد به نفس را، هم به خودِ فعالیت کنندگان و هم به جنبش کارگری انتقال دهد. حکومت سرمایه داری اسلامی هنوز ایجاد تشکل های مستقل کارگری را نپذیرفته بود و با آن مقابله می کرد، اما تجمعات و محفل هایی با حضور فعالین کارگری را مشروط به این که زیر زمینی نباشند و فعالیت هایشان از سطوح فعالیت های صنفی فراتر نرود، تحمل می کرد. در این شرایط بود که کمیته های پیگیری و هماهنگی و بعد نهادهای دیگری شکل گرفتند. «برنامۀ اقدام کارگری» از نظر محتوا، رادیکال تر از آن بود که ایشان، حتی اگر به آن متقاعد شده باشند، بتوانند اجرا کنند؛ اما در عین حال افق و چشم انداز دخالتگری در جنبش کارگری را تعیین می کرد و نمی شد از آن صرف نظر کرد. به همین دلیل فعالین گرایش تصمیم گرفتند خود رأساً بر اساس برنامه وارد دخالتگری در جنبش کارگری شوند و هم زمان محتوای آن را با سایر فعالین به بحث گذارند و سعی کنند ایشان را به آن برنامه متقاعد کنند. اما در عین حال بنا بر تحلیل خود نسبت به شرایط آن دوره که به دلیل ایجاد روزنه هایی امکان حداقلی از فعالیت های فعالین کارگری فراهم شده، و این خود امکان انتقال اعتماد به نفس را ایجاد کرده بود، کمیتۀ اقدام کارگری قصد تقابل با فعالیت های سایر کمیته ها را نداشت، و حتی پذیرفته بود جهت فراهم شدن امکان فعالیت مشترک از «برنامۀ اقدام کارگری» و «کمیتۀ اقدام» به صورت آشکار و علنی صحبت به میان نیاورند. به هر رو حول پیشبرد این برنامه، «کمیتۀ اقدام کارگری» شکل گرفت و تا مدتی فعالین آن تحت این عنوان فعالیت هایی را صورت دادند، از جمله دخالت از نزدیک در اعتصاب شرکت واحد و اعتراضات کارگران شرکت واحد و چندین مراسم اول ماه مه و غیره. از آن پس هرچه زمان به جلو حرکت می کرد و هرچه تمایل به علنی گرایی و فعالیت قانونی بیش تر افزایش پیدا می کرد، «کمیتۀ اقدام کارگری» نیز که بنا بر ماهیت نوع فعالیت و برنامۀ خود، کمیتۀ مخفی به شمار می آمد، برای پرهیز از تقابل با سایر کمیته ها و محافل کارگری، و به نفع تمایل فعالیت بر محور اتحاد عمل در بین گرایش های مختلف فعالین کارگری، مجبور به عقب نشینی و امتناع از عمده کردن این کمیته در سطحِ از قبل تعیین شدۀ خود شد. امروز پس از یک دهه، نه آن کمیته ها و نهادهای اعلام موجودیت کرده در آن دوره با انواع رویکردهای علنی و قانونی به اهداف تعریف کردۀ خود رسیدند، و نه اساساً با این نوع رویکرد موفقیت چشم گیری حاصل شد. امروز پس از یک دهه اگر بخواهیم کارنامۀ این نهادها را بررسی کنیم خواهیم دید که همۀ آن ها، و کلاً همۀ دیدگاه هایی که مدام تبلیغ علنی گرایی می کردند، در بحران عمیق فرو رفته و در یک کلام همۀ آن پروژه ها شکست خورد. دیگر اکنون اگر کسی بخواهد دوباره با آن نظریاتِ خودساخته مبنی بر این که «جنبش کارگری یک جنبش علنی است، پس باید علنی فعالیت کرد»، ابراز وجود کند، رفرمیسمی را نمایان می کند که در قیاس با آن دوره که چندان عیان نبود، مطلقاً نمی تواند از آن وجه رادیکال کارگری بسازد. با تحلیل از این شرایط مشخص که منطبق بر آن، جنبش کارگری پس از توافقات رژیم سرمایه داری ایران با دولت های امپریالیستی وارد فاز نوینی می شود، «گرایش مارکسیست های انقلابی» بر آن شد که دوباره فعالیت در چارچوب «برنامۀ اقدام کارگری» را عمده و در دورۀ تازۀ «کمیتۀ اقدام کارگری» و برنامۀ آن در جنبش کارگری دخالت کند و از این رو سایر فعالین کارگری از گرایش ضد سرمایه داری را دعوت به دخالت و واکنش به برنامۀ اقدام کارگری می کند. بدیهی است که این برنامه می تواند نقد و تکمیل شود، اما آن چه که مسلم است این است که در دورۀ نوین جنبش کارگری، سبک کار گذشته به کلی بی اثر خواهد بود، سهل است که حتی چنان چه فعالین آن نهادها بخواهند با شرایط تازه همان سبک کار را ادامه دهند، این خطر بالقوه برایشان وجود خواهد داشت که در درون تشکلات احتمالی که از بالا ساخته می شوند، جذب و به تشکلات رسماً زرد تبدیل شوند. فعالیت مستقل کارگری در فاز جدید لزوماً باید با برنامه و نقشه و از قبل طراحی شده باشد. برنامۀ اقدام کارگری هم چنان به عنوان یک برنامۀ پیشنهادی برای دخالتگری در جنبش کارگری ارائه می شود، اما در عین حال فعالینی که نقداً آن را پذیرفته اند، در پوشش کمیتۀ اقدام کارگری و بر اساس همین برنامه دست به اقدامات کارگری خواهند زد.
اردیبهشت ۱۳۹۴
