مفهوم حزب انقلابی از نقطه نظر گرایش مارکسیست های انقلابی
مقدمه:
در تاریخ سوم آبان ۱۳۹۳ مناظره ی بین عده ای از فعالان درگیر در پروژۀ ساختن حزب انقلابی تحت عنوان مفهوم حزب از نقطه نظر هر یک از گرایش های شرکت کننده صورت گرفت و رفقایی از سه گرایش (مارکسیست لنینیست، مارکسیست های انقلابی، و گرایش دمکراسی و سوسیالیسم مشارکتی) در آن شرکت کردند. در دور اول این مناظره هر یک از شرکت کنندگان ابتدا بحث اثباتی خود را مطرح کردند و در دورهای بعد به بحث یکدیگر پرداخته و آن ها را مورد نقد و پرسش قرار دادند. مطلب زیر بحث در دور اول توسط اینجانب است که از فایل صوتی پیاده شده و اکنون در اختیار مخاطبین این مباحث جهت واکنش و نقد و بررسی قرار می گیرد.
مفهوم حزب انقلابی از نقطه نظر گرایش مارکسیست های انقلابی:
ضمن عرض سلام به رفقا و بینندگان این مناظره و تبریک برای راه اندازی پروژه ای که به هر حال نیازمند این بحث ها است. من علیرضا بیانی هستم از گرایش مارکسیست های انقلابی ایران؛ در مورد حزب، گرایش ما نظراتی دارد که در طول تاریخ آن را به محک گذاشته و تجربیاتی در طول تاریخ کسب کرده، و بنابراین انعکاسی از این تجربیات هم می تواند باشد.
ما معتقیدم کارگران به طور پراکنده مواد خامی هستند برای استثمار و به خودی خود نمی توانند کاری پیش ببرند، مگر آن که متحد شوند. وقتی متحد شدند، در واقع توانسته اند مبارزه شان را به شکل مبارزۀ طبقاتی شکل دهند، در غیر این صورت مبارزۀ طبقاتی صورت نمی گیرد، مبارزات منفرد، مجزا از هم؛ و به این اعتبار مبارزاتی در درون خود است. ولی کارگران برای آن که بتوانند متحد شوند نیازمند تشکیلات هستند. ما معتقدیم کارگران دارای طیف ناهمگون و ناموزونی در کسب آگاهی هستند. بخش هایی از کارگران سرعت دریافت آگاهی شان بالاتر از بخش های دیگری است، به دلیل درگیری بیشترشان در مبارزات کارگری.
این بخش ها را ما در واقع به عنوان پیشروان کارگری می شناسیم. پیشروان کارگری در مبارزات روزمرۀ کارگران، در اعتصابات، در تظاهرات، طرح مطالبات، همیشه صفوف اول را تشکیل می دهند. اما در بین پیشروان کارگری، باز پیشروان کارگری ای وجود دارند که می شود به عنوان پیشروان کارگری سوسیالیست از آن ها یاد کرد. چرا؟ به این دلیل که کارگران سوسیالیست مبارزۀ کارگری شان را با افق و چشم انداز سوسیالیستی انجام می دهند. یعنی فقط یک مبارزه برای مبارزه نیست، معتقد به یک مبارزۀ دائمی و همیشگی نیستند. مبارزه ای را سازمان می دهند برای یک هدف مشخص، یک استراتژی مشخص، و آن استراتژی سرنگونی سیادت سرمایه داری و تسخیر قدرت سیاسی توسط طبقۀ کارگر است. بنابراین این کارگران نیازمند تشکیلات مشخصی هستند که ما به آن تشکیلات می گوییم حزب پیشتاز کارگری.
حزب پشتاز کارگری در واقع از سنت حزب انقلابی، بلشویکی–لنینیستی پیروی می کند، اما نه به حول لنینیسم و نه به حول مارکسیسم متحد نمی شود، به حول برنامه متحد می شود. برنامۀ حزب در واقع نتیجۀ مبارزۀ کارگران، طبقۀ کارگر، و به خصوص همین کارگران سوسیالیست در حزب است که به آزمایش گذاشته می شود، در مرحله ای گذاشته می شود که ضعف هایش بررسی و در نهایت به شکل برنامه تدوین می شود.
به حول این برنامه است که کارگران سوسیالیست، کارگرانی که افق انقلاب سوسیالیستی دارند، ضمن پذیرش برنامه در این حزب عضو می شوند. این برنامه در عین حال می تواند پرچمی باشد که آحاد کارگران را به شکل یک طبقه متحد کند. یعنی کارگرانی که عضو این حزب نیستند، ولی تحت تأثیر برنامۀ این حزب، در واقع همین اهداف را دنبال می کنند. در این جا است که می توان گفت کارگران پراکنده و منفرد به شکل یک طبقه درآمده اند، در آن زمان که نمایندگان سوسیالیست کارگران توانسته باشند به برنامۀ انقلابی دسترسی داشته و توده های کارگر را به برنامۀ خودشان متقاعد کرده باشند. بنابراین دو مرحله در تاریخ این حزب وجود دارد، مرحله ای که پیشتازان کارگری، کارگران سوسیالیست حزب را تشکیل داده اند و برنامه را تدوین کرده اند، ولی نمی توانند مدعی باشند که آن ها حزب طبقۀ کارگر، یا مثلاً حزب کمونیست ایران، یا انواع از این نوع اسامی هستند. آن ها معتقدند حزب پیشتاز کارگری هستند. در دورۀ لنین، تا قبل از تسخیر قدرت، تا آستانۀ تسخیر قدرت اسم این حزب بلشویک بود، حزب طبقۀ کارگر روسیه نبود، قبل از آن هم سوسیال دمکراسی روس بود که به هر حال گسستی صورت گرفت از سوسیال دمکراسی، به دلیل خیانتش که این اسم جایگزین آن شد.
این اسم در واقع بیانگر محتوای درونی این حزب است، یعنی کارگران پیشرویی که به برنامۀ انقلابی مجهز شده اند و تلاش می کنند تودۀ کارگران را به برنامۀ خودشان در مقابل بورژوازی متقاعد کنند. چنان چه توانستند این کار را بکنند، چنان چه فراخوان دادند به کارگران برای مثلاً اعتصاب عمومی و همه به پای آن آمدند، و در واقع این برنامه شد برنامۀ کل توده های کارگران، کارگران به طبقه ای برای خود تبدیل شده و در این صورت این حزب می تواند آن جا مدعی شود حزب طبقۀ کارگر ایران باشد. از علائم این وضعیت می توان از این اسم آورد که این حزب دارای بیشترین پیشروان و رهبران عملی کارگری، در کل جامعه، نسبت به سایر نهادهای کارگری است. برای آن که آن هایی که متقاعد به این برنامه می شوند و می خواهند در کار حزبی دخالت گری کنند، خواهان عضویت در این حزب خواهند بود. ضمن این که، بارزتر از این، همان طور که گفته شد، این علامتی است که توده های علی العموم کارگر که تا قبل از این به آگاهی سوسیالیستی دسترسی نداشته اند، و از طریق این حزب توانسته اند این آگاهی را کسب کنند، می توانند مدعی باشند و بپذیرند که این حزب، حزب آن ها است. در نتیجه، آن جاست که می توان مدعی شد توده های کارگری که به شکل یک طبقه درآمده اند دیگر کارگرانی به عنوان مواد خام برای استثمار نیستند. طبقه ای هستند که در مقابل طبقه قرار گرفته اند.
این حزب تشکیل می شود از کارگران سوسیالیست، در واقع به معنی اخص، کارگران روشنفکر و روشنفکران کارگر. کارگران پیشرویی که در طول مبارزه در ارتباط ارگانیک با بدنۀ کارگری توانسته اند تجربیات زیادی را کسب کنند و درست از همین طریق مطالبات کارگران که در برنامۀ متجلی می شود، و در واقع شاکلۀ برنامه هم هست، در محک آزمایش در درون طبقۀ کارگر قرار می گیرد. و روشنفکران کارگری که به تئوری انقلابی مسلح شده اند، با مارکسیسم آشنایی دارند، سنت های انقلابی را خوب شناخته اند، لنینیسم را خوب شناخته اند و یک به یک سنت های انقلابی را در تدارک مبارزات، در تعیین استراتژی و تاکتیک هایشان در نظر می گیرند. ادغام این دو با هم در واقع محتوا، اعضا و نیروهای شکل دهندۀ این حزب را تشکیل می دهد.
این حزب به خط رفرنس برای سایر تشکلات توده های کارگر برای تسخیر قدرت سیاسی تبدیل می شود، برای آن که سایر تشکلات توده ای، از سطح مبارزه فعلی شان با افق ضد سرمایه داری و یا با افق و چشم انداز سوسیالیستی وارد مبارزه نمی شوند، بلکه از طریق چنین حزبی است که می توانند جهت یابی پیدا کنند. بنابراین این حزب لزوماً حزب رهبری کنندۀ جنبش طبقۀ کارگر برای تسخیر قدرت سیاسی است، و مطلقاً حزبی نیست که بخواهد به جای طبقۀ کارگر خود قدرت را تسخیر کند.
علیرضا بیانی
هفتم آبان ۱۳۹۳
