مساله ارضی در انقلاب ۱۹۱۷ روسیه/ حزب بلشویک

از میلیتانت شماره ۱۰۰: به مناسبت صدمین سالگرد انقلاب اکتبر ۱۹۱۷

مقدمه

در درون روسيه دهقانان فقير متحد اصلی طبقۀ کارگر بودند. با جمعيتی چندين برابر پرولتاريا، آنان نقشی کليدی در پشتيبانی از دولت کارگری بر عليه بورژوازی و فئودال ها و مدافعان امپرياليست آنها داشتند. از توليد خوراک و ديگر کالاهای مورد نياز صنايع و شهرها، تا عضويت چند ميليونی در ارتش در زمان جنگ داخلی، دهقانان فقير پايۀ مهم ديکتاتوری انقلابی پرولتاريا بودند. قطعنامۀ زير نکات مهم مسئلۀ ارضی را از نقطه نظر بلشويک ها خلاصه می کند. سه مسئلۀ مهم که به خصوص مد نظر آنان بودند مسئلۀ مبارزۀ طبقاتی پرولتاریای روستایی عليه بورژوازی دهقانی، تحکيم و گسترش شوراهای نمایندگان دهقانان و همچنين ملی کردن تمامی اراضی کشور به جای خصوصی ساختن آنها از سوی دولت کارگری بودند.

قطعنامه در بارۀ مسئلۀ ارضی

هفتمين کنفرانس کشوری (آوريل) حزب کارگر سوسيال دموکرات (بلشویک) روسيه

۲۹-۲۴ آوريل (۱۲-۷ مه) ۱۹۱۷

وجود زمينداری اربابی در روسیه پایگاه تکيه گاه مادی قدرت مالکان فئودال و تضمینی برای امکان استقرار مجدد سلطنت است. این نظام مالکیت بر زمین لزوماً تودۀ عظیم جمعیت روسیه یعنی دهقانان را به فقر، بندگی و ستمدیدگی، و تمام کشور را به عقب‌ماندگی در تمام شئون زندگی محکوم میکند.

مالکیت دهقانی زمین در روسیه هم در زمینهای تقسیم شده (اشتراکی و خانواری) و هم در زمینهای خصوصی (اجاره ای و خریداری شده) به وسیلۀ قیود و روابط نیمه فئودالی کهن، به وسیلۀ تقسیم‌بندی دهقانان به رده‌‌هایی که از زمان سرواژ به ارث رسیده است، به وسیلۀ «بی مرز کردن» ارضی باز و غیره، محدود شده است. نیاز به امحاء تمامی این محدودیتهای کهنه و مضر، لزوم «پاکسازی» زمین، نوسازی و اصلاح مجدد تمام روابط مالکیت ارضی و زراعی منطبق بر شرایط جدید اقتصاد روسیه و جهان، پایۀ مادی میل دهقانان برای ملی کردن تمامی اراضی کشور را تشکیل میدهد.

رؤیاهای خرده بورژوایی که همۀ گروهها و احزاب نارودنیک مبارزۀ دهقانان علیه مالکیت بزرگ فئودالی و تمام قیود فئودالی کل سیستم مالکیت و تصدی زمین را در روسیه بر اساس آنان شکل میدهند، هر طور که باشند، این مبارزه فی‌نفسه بیان تلاش قاطعانۀ ‌‌کاملاً بورژوا-دموکراتیک، بی شک مترقی و از نظر اقتصادی حیاتی برای شکستن تمامی آن قیود است.

ملی کردن اراضی اگر چه اقدامی است بورژوایی اما به معنای آزادی برای مبارزۀ طبقاتی و آزادی تصدی زمین از تمام زوائد غیربورژوایی به ممکن‌ترین درجۀ قابل تصور در جامعۀ سرمایه‌داری است.

بعلاوه ملی شدن زمین، همانطور که الغاء مالکیت خصوصی زمین نمایانگر آن است، در حقیقت، آنچنان ضربۀ نیرومندی به مالکیت خصوصی بر هر گونه ابزار تولید وارد میکند که حزب پرولتاریا باید به هر شکل ممکن اجرای چنین رفرمی را تسهیل کند.

از طرف دیگر دهقانان مرفّه روسیه از مدتها پیش عناصر بورژوازی دهقانی را که اصلاحات ارضی «استولیپین» باعث تقویت، تحکیم و افزایش آنها شده بود، به وجود آورده‌اند. در قطب دیگر جمعیت روستایی، کارگران کشاورزی مزدبگیر، پرولتاریا و تودۀ دهقانان نیمه-پرولتار که به پرولتاریا نزدیک اند نیز از نظر قدرت و تعداد افزایش یافته‌اند.

هر چه تجزیه و امحاء املاک ارضی  قاطعانه‌تر و پیگیرانه‌تر، و هر چه اصلاحات ارضی بورژوا-دموکراتیک بطور عام در روسیه قاطعانه‌تر و پیگیرانه‌تر باشد، مبارزۀ طبقاتی پرولتاریای کشاورزی علیه دهقانان مرفه (بورژوازی دهقانی) سریع‌تر و شدیدتر رشد خواهد یافت.

سرنوشت و نتیجۀ انقلاب روسیه – مگر اینکه انقلاب پرولتاری در شرف وقوع اروپا تأثیر مستقیم و نیرومندی بر روی کشورمان بگذارد – بستگی به این خواهد داشت که آیا پرولتاریای شهری موفق به کشاندن پرولتاریای روستایی همراه با تودۀ نیمه پرولتار روستایی به دنبال خود خواهد شد و یا اینکه این توده از بورژوازی روستایی که به سوی اتحاد با «گوچکف» و «میلیوکف»، با سرمایه‌داران و مالکان، و بطور کلی به سوی ضد انقلاب تمایل دارد، پیروی خواهد کرد.

نظر به موقعیت طبقاتی و تعادل نیروها کنفرانس مقرر میدارد:

١) حزب پرولتاریا با تمام قدرت برای تصاحب کامل و فوری همۀ اراضی مالکان در روسیه (و همچنین اراضی سلطنتی، اراضی کلیسا و غیره) مبارزه میکند؛

٢) حزب جداً از انتقال فوری کلیۀ زمینها به دهقانان سازمان یافته در شوراهای نمایندگان دهقانان یا در دیگر ارگانهای محلی خودمختار که به شکل واقعاً دموکراتیک انتخاب شده و بطور کلی مستقل از مالکان و مأموران دولتی اند، حمایت میکند؛

٣) حزب پرولتاریا خواهان ملی شدن تمام اراضی کشور است؛ ملی شدن که به معنی انتقال حق مالکیت تمامی اراضی به دولت است، حق ادارۀ اراضی را به مؤسسات دموکراتیک محلی واگذار می‌نماید؛

٤) حزب باید قاطعانه از یک طرف علیه دولت موقت که هم از طریق دهان «شینگاریوف» و هم به وسیلۀ اظهارات کلکتیوش سعی به مجبور ساختن دهقانان به تقبل «توافق داوطلبانه با مالکان» که به معنای تحمیل رفرمی موافق منافع مالکان است و دهقانان را بخاطر ارتکاب به «عمل خودسرانه» تهدید به تنبیه میکند، که این به مفهوم اِعمال خشونت توسط اقلیت (زمینداران و سرمایه‌داران) علیه اکثریت است، و از طرف دیگر علیه نوسانات خرده بورژوایی اکثریت نارودنیکها و سوسیال-دموکراتهای منشویک که دهقانان را به عدم اشغال تمامی اراضی قبل از اجلاس مجلس مؤسسان نصیحت میکنند، مبارزه کند؛

٥) حزب به دهقانان توصیه می‌کند که اراضی را به شکلی سازمان یافته مصادره کنند، اجازۀ کوچکترین صدمه‌ای به املاک را ندهند و طرقی را در پیش گیرند که سبب افزایش تولید شوند؛

٦) روی هم رفته، اصلاحات ارضی تنها وقتی میتوانند موفق و با دوام باشند که تمام دولت دموکراتیزه شود، یعنی از یک طرف پلیس، ارتش دائمی و بوروکراسی ممتاز الغاء شده باشند، و از طرف دیگر سیستم گستردۀ خودمختاری محلی‌ای که ‌‌کاملاً از هر گونه نظارت و سرپرستی از بالا به دور باشد، ایجاد گردد؛

٧) سازماندهی مستقل و مجزای پرولتاریای کشاورزی باید فوراً و در هر کجا، هم در شکل شوراهای نمایندگان کارگران کشاورزی (همچنین شوراهای جداگانۀ نمایندگان دهقانان نیمه پرولتاريا) و هم در شکل گروهها یا جناحهای پرولتاری در درون شوراهای عمومی نمایندگان دهقانان، در تمامی نهادهای دولتی محلی، شهری و غیره باید انجام شود؛

٨) حزب بایستی که از ابتکار آن کمیته‌های دهقانی که در تعدادی از مناطق روسیه در حال انتقال احشام و وسایل کشاورزی مالکان به دهقانان سازمان‌یافته در همان کمیته‌ها به منظور استفادۀ اجتماعی تحت یک روش با قاعده برای کشت تمامی اراضی میباشند، پشتیبانی کند؛

٩) حزب پرولتاریا باید به پرولتاریا و نیمه پرولتاریای روستایی توصیه کند که بکوشند برای تبدیل تمام اراضی مالکان به مزارع نمونۀ نسبتاً گسترده‌ای که بر اساس خطوط عمومی تعیین شده که به توسط شوراهای نمایندگان کارگران کشاورزی، تحت نظر متخصصان کشاورزی و با کاربرد بهترین تکنیکها اداره میشوند، تلاش کنند.

در تاريخ ۱۳ مه (۳۰ آوريل) ۱۹۱۷ در شمارۀ 45 روزنامۀ «پراودا» به چاپ رسيد.

«پراودا» شمارۀ ٤٥ ، ١٣ مه (٣٠ آوریل) ١٩١٧ ( مجموعه آثار لنین، جلد ٢٤، صفحات ۲۹۳-٢٩٠).